't Zand (Brugge)

't Zand is een plein en buurt in het centrum van Brugge. Het plein is het grootste van de stad en wordt ondertunneld door de stadsring R30. Onder het plein ligt ook een grote parkeergarage die plaats biedt aan 1435 wagens.

Op het midden van het plein staat een fontein met vier beeldengroepen, gecreëerd door Stefaan Depuydt en Livia Canestraro in 1985-'86. De beeldengroepen stellen taferelen uit het verleden van Brugge voor: de groep met de dames stelt de vier Vlaamse steden Brugge, Antwerpen, Gent en Kortrijk voor. De tweede groep, met de zeeman en de vis, duidt op de historische band die Brugge door de eeuwen heen met de zee had. Een derde groep symboliseert de Vlaamse poldervlakte. De fietsers ten slotte, zijn vergezeld door de Vlaamse volkshelden Nele en Tijl Uilenspiegel.

Rond het plein bevinden zich verschillende winkels, horecazaken en uitgaansgelegenheden. Aan de zuidzijde van 't Zand ligt sinds 2002 ook het Brugse Concertgebouw. Naast het Concertgebouw ligt het busstation 't Zand van De Lijn.

Geschiedenis

In de 12e eeuw werd er gesproken van apud Harenas als men het over het plein had. Vanaf de 13e eeuw werd het hele plein "Vrijdagmarkt" genoemd, verwijzend naar de vee- en paardenmarkt aan de westzijde van het plein. In 1838 werd de spoorlijn Gent - Brugge - Oostende, die over de bedding liep waarop nu de Koning Albert I-laan en de Hoefijzerlaan liggen, in gebruik genomen. Vanaf dat jaar heette de oostelijke pleinhelft "Statieplaats". De eerste twee Brugse stations kwamen op dit plein te liggen. De naam "'t Zand" werd in 1948, na de afbraak van het tweede station, aan het plein gegeven en verwijst naar de oorspronkelijke bodemsamenstelling, met name een zandrug die van de Burg via de Steenstraat naar het Beursplein en verder liep. De straat aan de westkant van het plein bleef wel "Vrijdagmarkt" heten.

De functie van het plein is in de loop van de eeuwen veel geëvolueerd: van een politiek schouwtoneel in de 13e eeuw naar de belangrijkste Vlaamse veemarktplaats in de 18e eeuw en een spoorlijn en stationsplein met uitgebreide slaapmogelijkheden voor reizigers in de 19e eeuw. Vandaag is het plein opnieuw de locatie van een wekelijkse markt, de zaterdagmarkt.

Volgens het dagboek van Galbert van Brugge werd na de moord op Karel de Goede in de Sint-Donaaskerk in 1127 op 't Zand een opstand voorbereid, een nieuwe graaf gekozen en enkele dagen later de eed afgelegd door Willem van Normandië. Ondertussen werd de eerste stadsomwalling van Brugge gebouwd. In 1128 werd het gedeelte van de omwallingsgracht ter hoogte van 't Zand gegraven: de Smedenrei. Deze verdeelde het plein in twee.

In 1617 werd de zuidelijke pleinhelft door een stadsmagistraat toegekend aan de kapucijnen, die er een klooster met kerk op bouwden. In 1624 werd centraal op het plein een houten garnizoensgebouw opgetrokken, onder meer als verblijfsplaats voor het Spaanse leger. In 1714 werd, palend aan de Smedenrei, een nieuwe Corps de Garde, een hoofdwacht van de politie, gebouwd, onder andere met materiaal van de gesloopte bogengalerij van het Prinsenhof.

Op de eerste afbeelding (onder) ziet men 't Zand rond 1833. Bovenaan bevindt zich de Smedenrei met links en rechts ervan de toegang tot resp. de Noordzandstraat en de Zuidzandstraat. Geheel rechts stond het kapucijnenklooster. Het gebouw centraal bovenaan is het wachthuis van de politie.

Met de aanleg van de spoorlijn werd in 1838 de Smedenrei overwelfd en reeds een deel van het kapucijnenklooster gesloopt. Waar thans de Hoefijzerlaan ligt, werd omwille van de aanleg van de treinsporen een ganse woonwijk onteigend en afgebroken.

In de beginjaren fungeerde het wachtlokaal van de politie als voorlopig station, tot het in 1844 werd afgebroken en het eerste echte station was afgewerkt. Dit stationsgebouw werd reeds in 1879 weer afgebroken. Het werd terug opgebouwd in Ronse, waar het op vandaag nog steeds staat en inmiddels als monument is beschermd.

Voor de bouw van het tweede station, dat in 1886 klaar was, werd het kapucijnenklooster met kerk volledig afgebroken. Bij de bouw van het Concertgebouw kwamen de funderingen van dit klooster bloot te liggen. Het tweede station werd in 1938 buiten dienst gesteld en in 1947-'48 afgebroken. 't Zand werd opnieuw een open plein, net zoals vóór 1838. Het spooremplacement ten zuiden van het plein werd omgevormd tot het Koning Albertpark. Een nieuw station, het huidige, werd gebouwd aan de rand van de oude binnenstad, net buiten de vesten.

In 1978 startte de bouw van de tunnel en de parkeergarage onder 't Zand, en in 1982 werd ze voltooid.


360°-panorama van 't Zand in 2007

Literatuur

  • Adolphe DUCLOS, Bruges, histoire et souvenirs, Brugge, 1910.
  • Jos DE SMET, Le 'Zand' Brugeois, in: Journal de Bruges, 17 januari 1948.
  • Emiel BUYSSE, Het Zand, in: Brugsche Courant, 5 maart 1952.
  • Albert SCHOUTEET, De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, Brugge, 1977, ISBN 9789062675036..
  • Stad Brugge, Het Zand, vroeger, nu en straks, Brugge, 1982.
  • Frans DEBRABANDERE, Brugse plaatsnamen, in: Brugge Die Scone, december 2012.
  • Redactie Brugge die Scone, De Blaam, in: Brugge die Scone, december 2012.
Opgenomen in de volgende categorieën:
Plaats commentaar
Hints en tips
Eduardo Castro
3 february 2016
Really amazing view, worth the visit
Krishna Prasad
5 july 2014
There is a red building with information centre next to tzand!
Filip D.
14 november 2014
Take the view from up on concertgebouw
Alexander W.
10 may 2014
Great! Nice bars
Tim
6 november 2018
The bicycle pump you now find underground, at the bicycle parking lot.
love you
13 december 2018
Now that the Fountain is gone its not that great anymore..
Meer reacties laden
foursquare.com
7.8/10
Alain Zwings, Полинка Порохова en 71.373 meer mensen hier zijn geweest
Kaart
Tunnel Het Zand, 8000 Brugge, België Routebeschrijving
Fri 7:00 AM–9:00 AM
Sat 10:00 AM–Midnight
Sun 1:00 PM–7:00 PM
Mon 7:00 AM–9:00 AM
Tue 8:00 AM–9:00 AM
Wed 7:00 AM–9:00 AM

't Zand op Foursquare

't Zand (Brugge) op Facebook

Zoek hotels

Alle hotels Alles zien
Relais & Chateaux Hotel Heritage

beginnend $226

Hotel Acacia

beginnend $167

Martin's Brugge

beginnend $144

Martin's Brugge

beginnend $161

Hotel Koffieboontje

beginnend $95

Hotel Cordoeanier

beginnend $93

Aanbevolen bezienswaardigheden in de omgeving

Alles zien Alles zien
In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Sint-Salvatorskathedraal

De Sint-Salvatorskathedraal is een kerk in de Belgische stad Brugge.

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Church Of Our Lady, Brugge

The Church of Our Lady (Nederlands. 'Onze-Lieve-Vrouwekerk') in

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Gruuthuse (museum)

Het Museum Gruuthuse is een museum van geschiedenis en toegepaste

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
St.Bonifacius Bridge

St.Bonifacius Bridge is een toeristische attractie, een van de Brug

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Grote Markt (Brugge)

De Grote Markt, officieel 'Markt', is een marktplein in Brugge. De

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Belfort van Brugge

Het belfort van Brugge, of de Halletoren, bevindt zich op de Grote

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Groeningemuseum

Het Groeningemuseum is het stedelijk museum voor Schone Kunsten in

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Sint-Jakobskerk (Brugge)

De Sint-Jakobskerk in de Belgische stad Brugge is gelegen in de

Vergelijkbare toeristische attracties

Alles zien Alles zien
In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Rode Plein

Het Rode Plein (Russisch: Красная площадь, Krasnaja plosjtsjad) i

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Grote Markt (Brussel)

De Grote Markt (Frans: Grand-Place) is een plein in het centrum van

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Plaza de España (Sevilla)

Het halvemaanvormige Plaza de España is een van de bekendste pleinen

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Piazza del Duomo, Milan

Piazza del Duomo ('Cathedral Square') is the main piazza (city square)

In verlanglijst
Ik ben hier geweest
Bezocht
Place de la Concorde

Place de la Concorde (Eendrachtsplein) is een historisch plein te

Alle vergelijkbare plaatsen