De Vaalserberg, die heel vroeger Hubertusberg heette, is het hoogste natuurlijke punt van Nederland met een hoogte van 322 meter boven NAP. Daarmee is het nog niet het hoogste punt van Nederland, want de top van zendmast Lopik ligt bijvoorbeeld op 367 m boven NAP. De berg ligt in het meest zuidelijke deel van Nederland, in Zuid-Limburg bij het dorp Vaals. De top van de berg staat bekend als Drielandenpunt, omdat Nederland, België en Duitsland hier aan elkaar grenzen. Op de top staan twee uitkijktorens; aan de Nederlandse kant de Wilhelminatoren en aan de Belgische kant de Koning Boudewijntoren.
In 1830 is tijdelijk een vierlandenpunt ontstaan, de Viergrenzenweg in Vaals herinnert nog hieraan. Dit vierlandenpunt bleef bestaan tot en met 1919. Het vierde landje, Neutraal Moresnet ging toen op in België. De grenzen tussen België, Duitsland en Nederland zijn op de Vaalserberg nog steeds visueel herkenbaar. Normaal gesproken is een landkaart nodig om grenzen zichtbaar te maken. Op het Drielandenpunt is de grens echter nog steeds zichtbaar door de parallel aan de weg gelegen overblijfselen van de landweer. Deze landweer is in 1388 aangelegd als grensmarkering rondom het rijk van de vrije rijksstad Aken en diende daarnaast als verdedigingswerk tegen plunderaars en veedieven.
De smokkelhandel heeft vele jaren welig getierd rond de Vaalserberg. Vaalsenaren werden ook wel Grensülle (grensuilen) genoemd. Dit omdat men 's nachts (evenals uilen) op pad ging om zijn kostje te vergaren met smokkelen over de grenzen van en naar België en Duitsland.
Bijna recht onder het drielandenpunt ligt op ongeveer 60 meter diepte een spoortunnel, genaamd de Gemmenichertunnel of de Botzelaertunnel zoals deze in België bekend staat. Door deze tunnel loopt een goederentreinverbinding tussen Antwerpen en het Ruhrgebied.
Als in 2010 de nieuwe staatkundige verhoudingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden ingevoerd zullen worden zal Saba een bijzondere gemeente van Nederland worden. Vanaf dat moment zal Mount Scenery het hoogste natuurlijke punt zijn van Nederland, en de Vaalserberg haar status als hoogste berg van Nederland verliezen.
Vaalserberg (oostzijde) | ||||
Top | 321 m | |||
Locatie | Heuvelland | |||
Startplaats | Vaals | |||
Hoogteverschil | 110 m | |||
Lengte | 2.600 m | |||
Stijging (gem) | 4,2 % | |||
Steilste stuk | 9 | |||
|
De helling is meermaals opgenomen in de wielerklassieker Amstel Gold Race. De klim wordt dan eenmaal bedwongen via de Nederlandse zijde (oostzijde), als elfde klim na de Camerig en voor de Gemmenicherweg. In de Amstel Gold Race wordt de helling aangeduid als Drielandenpunt.