Madurodam is een bekende Nederlandse miniatuurstad in Den Haag op een schaal van 1 op 25. Dit toeristisch attractiepark, dat jaarlijks honderdduizenden bezoekers trekt, is genoemd naar George Maduro, een Curaçaose student die zich tijdens de meidagen van 1940 als officier onderscheidde in de Slag om de Residentie, maar in 1945 in Dachau overleed. De miniatuurstad werd op 2 juli 1952 geopend.
Madurodam geeft een beeld van een Nederlandse stad door middel van maquettes van gebouwen uit alle delen van Nederland. Een ziekenhuis en een begraafplaats ontbreken. Sommige maquettes bewegen na inworp van een muntstuk in een muntautomaat.
Madurodam wordt een stad genoemd, maar het omvat veel meer. Het bestaat uit een historische binnenstad, moderne wijken, havengebied, luchthaven, kanalen, wegen, landerijen, natuurgebieden en nog meer. Het is een miniatuurstad 'met een glimlach': veel, soms komische, situaties uit het dagelijkse straatleven worden uitgebeeld.
Voorts zijn er veel bewegende vervoermiddelen zoals: auto's, (rondvaart)boten, vliegtuigen, treinen en trams.
Madurodam werd bedacht door mevrouw Bep Boon-van der Starp, met het in 1929 gestichte miniatuurstadje Bekonscot Model Village in het Britse Beaconsfield als voorbeeld. Zij was lid van de Raad van Bijstand van de Stichting Nederlands Studenten Sanatorium. Deze stichting stelde Nederlandse studenten die aan tuberculose leden in staat een kuur te ondergaan en te studeren. Door een miniatuurstadje te laten bouwen hoopte Boon-van der Starp blijvend inkomsten voor de stichting te verwerven.
Toen zij de ouders van George Maduro ontmoette, schonken dezen het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon. Sinds 1993 is in Madurodam een schaalmodel van het uit 1895 daterende geboortehuis van Maduro op Curaçao te zien. Naast de maquette van het huis is een plaquette bevestigd, met de tekst In hem eert Nederland zijn oorlogshelden uit de strijd 1940-1945.
Omdat tuberculose in Nederland nauwelijks nog voorkomt, gaan de inkomsten van Madurodam tegenwoordig naar goede doelen, via de Stichting Madurodam Steunfonds.
Madurodam kent sinds de opening in 1952 een Jeugdgemeenteraad, bestaande uit 22 scholieren van scholen in de regio. De Jeugdgemeenteraad kent een zittingsduur van twee jaar. Elk jaar treedt de helft van de leden af.
Bij de opening werd prinses Beatrix, die toen 14 jaar was, benoemd tot burgemeester van Madurodam. Toen zij op 30 april 1980 Koningin Juliana opvolgde als Koningin der Nederlanden, gaf ze deze nevenfunctie op, en werd zij beschermvrouwe van Madurodam. Tegenwoordig wordt de burgemeester van Madurodam gekozen door de Jeugdgemeenteraad. Madurodam is daarmee de eerste Nederlandse stad met een gekozen burgemeester. Daar staat tegenover dat de gemeenteraad van Madurodam geen dualisme kent; vanaf 24 maart 2009 is Friso Wesseling (16) burgemeester. De loco-burgemeester is Tamara van der Kraats en de wethouders zijn: Piebe Koster (Wethouder van Maatschappelijk en Sociaal-cultureel Werk), Mirjam Meijer (Wethouder van Kunst, Cultuur en Financiën) en Quirine Hensen (Wethouder van Personeel & Organisatie en Toerisme).
Het stedenbouwkundig ontwerp is van de Groninger architect Siebe Jan Bouma, destijds directeur van het Zuiderzeemuseum. In het midden van de jaren tachtig werd een nieuwe wijk ontworpen door de architect Carel Weeber. Begin jaren negentig werd het grondgebied van Madurodam uitgebreid en kon de nieuwe wijk worden aangelegd. Er kwam toen meer ruimte voor grote objecten zoals Schiphol en de Rotterdamse haven. Het vernieuwde Madurodam werd op 15 mei 1996 heropend door Koningin Beatrix. In 2003 werd het model van de Luchthaven Schiphol vernieuwd en vergroot. Dit is het grootste gebouwde object in de geschiedenis van Madurodam. De miniatuurstad is voortdurend in ontwikkeling. Ieder jaar komen er nieuwe maquettes bij (en soms verdwijnen er oude).
Alle maquettes en schaalmodellen in het stadje worden door Madurodam zelf vervaardigd in het eigen atelier. De gebouwen werden aanvankelijk met de hand uit hout gemaakt. Tegenwoordig worden voornamelijk kunststoffen gebruikt, die veelal worden verwerkt met behulp van computergestuurde freesmachines. Voor bewegende modellen wordt messing toegepast. Ook vergen de objecten veel onderhoud. De gebouwen die het hele jaar in weer en wind staan krijgen om de paar jaar groot onderhoud of worden geheel vernieuwd.
Het in 2003 vernieuwde complex van de Luchthaven Schiphol is het omvangrijkste model en ligt in het middelpunt van Madurodam. Het omvat onder andere: Luchthavengebouw met Schiphol Plaza, pieren, verkeerstorens, platform met vele vliegtuigen van diverse luchtvaartmaatschappijen, Zuidtangent, monorail en parkeerterreinen. Langs de luchthaven ligt een autosnelweg met rijdende auto’s en vrachtwagens.
De modelspoorbaan van Madurodam is met een lengte van circa vier kilometer de grootste modelbaan in Nederland. In het spoorwegnet liggen vier stations en negen bruggen. In de werkplaats ligt een opstelterrein met acht sporen. De baan is verdeeld in 33 blokken. Hierop kunnen twaalf treinen tegelijkertijd rijden.
Alle treinen zijn in Madurodam met de hand gemaakt van messing en polyester. Het rollend materieel van de spoorwegen rijdt per jaar 16.000 kilometer en gaat net als zijn grote voorbeeld regelmatig voor revisie naar de werkplaats. Enkele modeltreinen die in Madurodam rondrijden (ook van types die in werkelijkheid inmiddels buiten dienst zijn): locomotieven NS 1100, 1200, 1300, 1600 en 1700, Hondekoptreinstel, Plan V, Sprinter, Wadloper, Motorpost, Dubbeldekker, diverse typen rijtuigen en goederenwagons; trams: HTM gelede tram en RandstadRail; voorts een stoomtram van de SHM.
Op 12 juli 2007 werd in Madurodam een nieuw station onthuld, het toekomstige Utrecht Centraal. Dit is het eerste gebouw dat al in Madurodam te zien is voor het in het echt gebouwd is. Dit station is in de plaats gekomen van station Eindhoven. Madurodam heeft er ook een nieuwe spoorlijn bij: een miniatuurversie van de HSL-Zuid. Onderdeel van de nieuwe lijn is een 20 meter lang model van de Brug Hollandsch Diep.
Madurodam is ook een arboretum. In dit arboretum zijn bomen in miniatuur te zien die in het echt metershoog worden. Het betreft levende bomen van gangbare boomsoorten die door intensief snoeien klein blijven, maar wel een natuurlijke vorm hebben. Sommige bomen staan er al sinds de opening en hebben inmiddels een leeftijd van meer dan een halve eeuw bereikt.
Madurodam organiseert regelmatig een speciale expositie. In 2009 vindt de expositie Sesamstraat in Madurodam plaats van 10 april tot en met 6 september 2009.
