De Basiliek van de H. Nicolaas (Nicolaaskerk) is een rooms-katholieke kerk in de Binnenstad van Amsterdam. De kerk, officieel de H. Nicolaas binnen de Veste geheten, is gebouwd in de periode 1884-1887 naar een ontwerp van de architect Adrianus Bleijs (1842-1912). De Sint-Nicolaaskerk is de derde kerk met die naam in Amsterdam. De eerste, de huidige Oude Kerk, is tijdens de Alteratie in 1578 aan de rooms-katholieken ontnomen. De tweede was een rooms-katholieke schuilkerk aan de Oudezijds Voorburgwal, die nu vooral bekend is onder de naam 'Ons Lieve Heer op Solder'.
De basiliek ligt schuin tegenover het Centraal Station aan de Prins Hendrikkade, en loopt door tot en grenst aan het water van de Oudezijds Kolk. De basiliek maakt deel uit van de binnenstadsparochie van de Heilige Nicolaas. Aan de Nicolaaskerk is door de Romeinse Congregatie voor de Goddelijke Eredienst per 8 december 2012 de eretitel van basiliek (basilica minor) toegekend.
Het kerkgebouw heeft aan de voorzijde twee torens en een groot rad- of roosvenster, en is in verschillende neostijlen gebouwd. Het front is niet helemaal symmetrisch: de westelijke toren staat meer naar voren dan de oostelijke toren, hierdoor staan beide torens even ver van de straat, die iets schuin loopt ten opzichte van de kerk. De basiliek is gebouwd als een driebeukige kruiskerk en bestaat uit een schip en een enkel transept of dwarsschip. Achterin het schip bevindt zich het koor, waarnaast, in de hoeken van het transept en het schip, twee kapellen liggen. Op de kruising van schip en transept staat een hoog opgaande, achthoekige toren met barokke koepel en lantaarn, met daarboven weer een kruis. Een groot deel van het schilderwerk is van de hand van Jan Dunselman. De kerk werd op 7 februari 1887 gewijd.
Na een periode van verwaarlozing werd de kerk in de jaren negentig gerestaureerd. In 1999 werd een kostbare restauratie van interieur en exterieur voltooid. De Nicolaasbasiliek kent nu een actieve gemeenschap met een liturgie die voornamelijk gericht is op contemplatie en soberheid. Naast de katholieke missen in het Nederlands en het Spaans, is er iedere zaterdag om 17.00 uur een Anglicaanse, geheel Engelstalige, gezongen evensong, uitgevoerd door leden van de aan de basiliek verbonden Cappella Nicolai. Elke zondagmiddag van september tot en met juni zingt de Schola Cantorum Amsterdam de gregoriaanse vespers om 17.00 uur. Op het gerestaureerde negentiende-eeuwse Sauer-orgel worden in de zomer concerten gegeven door organisten uit de hele wereld. Michael Hedley is titulair organist en muziekdirecteur in deze kerk.
In de film De vierde man (1983) van Paul Verhoeven en Rob Houwer naar het gelijknamige boek van Gerard Reve loopt het filmpersonage Gerard Reve (Jeroen Krabbé) een kerk in waar hij niet Jezus, maar Herman (Thom Hoffman) aan een crucifix meent te zien hangen. De scène speelt zich af in Vlissingen of in een droom, maar het kerkinterieur in de film is dat van de Sint-Nicolaaskerk.
In 2005 werd in de Sint-Nicolaaskerk de documentaire serie God bestaat niet van de RVU opgenomen. Achteraf distantieerde de kerk zich van het programma en probeerde met een kort geding de uitzendingen te verhinderen. De rechter bepaalde echter dat er geen grond was om de uitzendingen te verbieden.